Toplar damarlar, atardamarlar vasıtasıyla organlarımıza iletilen kanların, dokularımızıoksijenlendirdikten sonra kalbimize geri dönüşyollarıdır. Temiz kan kalbimizin pompa etkisi ile atardamarlar vasıtasıyla vücudumuza kolayca yayılır, ancak kirli kanın tekrar kalbimize dönmesi pasif bir sistemle olur. Bu sistemin en önemli elemanı, kanın kalbe doğru tek yönde ilerlemesi ve geriye doğru kaçmamasıiçin belli aralıklarda bulunan kapakçıkların sağlam olması ve bacak kaslarının kasılmasıdır. Bu nedenle hareket, toplardamarların boşaltılmasında en önemli faktördür.
Bu yollarda olan genişleme, ve kıvrımlaşmalar “varis”olarak adlandırılır. En sık bacak toplardamarlarımızda görülür. Bunun sebebi ayaklarımız üzerinde duruduğumuz için, yerçekimi etkisiyle bacak damarlarımızda basıncın ve dolayısıyla kan göllenmesinin fazla olmasıdır. Kapakçıkların herhangi bir sebepten dolayıgörev yapamayacak derecede bozulmasıya da damar çapındaki genişlemeye bağlıolarak tam olarak görevlerini yapamamasısonucu, kan kalbe kolaylıkla geri dönemeyerek bacaklardaki toplardamarlarda göllenir. Toplardamar içindeki basınçdaha da yükselir ve zamanla damar çapıgiderek artmaya başlar. Bu durum “başlangıçta normal dahi olsa”, toplardamar içindeki kapakçıkların fonksiyonunu kaybetmesine neden olur. Oluşan bu kısır döngüzamanla toplardamarların çapının dışarıdan gözle görülecek, parmakla rahatlıkla palpe edilebilecek kadar artmasına, damarların adeta yılankavi bir şekilde cilt altında uzamasına, hatta zamanla üzerindeki cildin kalınlığınıazaltarak yaraların açılmasına ve kanamasına neden olur.

VARİS NEDEN OLUR?

Nedeni tam olarak bilinmemektedir. Kalıtım, yaş, bayan cinsiyet, gebelik, mesleki etkenler en önemli faktörlerdir. Genellikle 40 yaşüzerinde görülür. Anne ve baba da yada her ikisinde varis olmasıönemli bir risk faktörüdür. Bayanlarda genellikle birinci doğum sonrasıile belirtiler ortaya çıkmaya başlar. Bir diğer önemli risk faktörüde şişmanlıktır. Şişman insanlarda karın içi basıncın yüksek olması, bacaklardaki toplardamar içi basıncıyükseltir. Bu durum, zamanla varisin geşlişmesi için zemin hazırlar. Mesleki nedenlerle uzun süre ayakta durmak zorunda olan kimselerde (öğretmen, doktor, dişhekimi, en hanımı, gibi) daha yüksek sıklıkta gözükür.

NE TÜR ŞİKAYETLERE NEDEN OLUR?

Varis hastalarısabahleyin erken saatlerde kendilerini iyi hissederler. Herhangi bir şikayetleri yoktur. Fakat günün ilerleyen saatlerinde, akşama doğru hem bacaklarında şişlik (ödem) hem de ağrıhissetmeye başlarlar. Geceleyin yatarken “gece krampları”olabilir. Bu durumun toplardamarlarda kirli kanın birikmesine bağlıolarak bazımaddelerin salınımının olmasıve kas dokusunun yeteri kadar temiz kanla kanlamamasısonucu olduğu düşünülmektedir. Bacaklarda “yanma”hissi de bir diğer şikayettir. Bu durum da toplardamarlarda fazla miktarda kan göllenmesi sonucudur. Bazen de hastada herhangi bir fiziksel şikayet yoktur. Bacakardaki görünüm en önemli sorun olabilir. Eğer tedavi edilmezse, zaman içerisinde ciltte, ciltaltıkanamalarında bağlırenk değişiklikleri, ayak bileği çevresinde iyileşmeyen yaralar oluşabilir.

TEDAVİ YÖNTEMLERİ NELERDİR?

Varisin durumuna göre farklıtedavi yöntemleri mevcuttur. Doşarıdan gözüken belirgin varis olmayan, sadece ağrışikayeti olan hastalarda genellikle varis çorabıve toplardamar duvarının güçlendiren ilaçlar başlangıçtedavisi için yeterlidir.

Kılcal damarlarda genişleme olmuş(telenjiektazi) yada örümcek ağıtarzında (spider) damarlarda genişleme meydana gelmişise “skleroterapi (damar içerisine damarıbüzücümadde verilmesi)”,

radyofrekans dalgalarıile damarın yakılması(RF tedavisi) ya da laze ile cilt üzerinden yakma gibi tedaviler uygulanabilir.

Toplardamarlarda cilt üzerinden görülebilecek yada hissedebilecek kadar genişleme olmasıdurumunda ise genişleyen damarların lokalizasyonuna ve yaygınlığına göre, damar içinden yakma (lazer- EVLA veya RF ile) yada minik kesilerle cerrahi tedavi en sık uygulanan tedavi yöntemleridir.

En iyi tedavi yöntemi, hastaya uygun olan tedavi yöntemidir. Bu nedenle, hastanın şikayetleri, hastalığın yaygınlığıve hastanın tedaviden beklentileri, hasta ile tartışılarak en uygun tedavi yöntemine, hasta ile birlikte karar verilmelidir.